Sieraden
hebben mij altijd gefascineerd. Als klein kind wilde ik al door de sieradendoos
van mijn moeder en oma snuffelen. De meeste sieraden zijn gemaakt van goud,
maar wat is goud? En hoe herken je het? Dus hier in vogelvlucht de
kernbegrippen voor goud.
Goud:
Het
belangrijkste metaal voor sieraden was en is nog steeds goud. Het werd en wordt
gebruikt vanwege zijn zeldzaamheid, kneedbaarheid en glans. Het werd voor onze
jaartelling al gevonden in Egypte, Nubië, Arabië en Anatolië (Turkije) en in
het westen van de Balkan, Spanje en Ierland. Het eerste goud werd gewoon in de
rivierbedding gevonden. Het is zwaarder dan de meeste metalen en door het in
een bak te laten bezinken werd het van de rest van de metalen en andere dingen
gescheiden. Ook werd er wel gebruik gemaakt van natte schapenvacht. Het
goudstof kon gemakkelijk van het schapenvel worden geschud nadat het gedroogd
was. Vandaar de naam guldenvlies. Door middel van mijnbouw en het omsmelten van
oude gouden sieraden, was er voldoende goudvoorraad. Tegenwoordig wordt goud
gewonnen door mijnbouw en ook nog steeds via de ouderwetse manier van
rivierbeddingen afzoeken.
 |
| Goud |
Het
goud dat voor onze jaartelling gebruikt werd, was geen 24 karaats goud zoals we
nu kennen. Het van nature in het gevonden goud aanwezige zilver en koper kon
men er nog niet uithalen. Dat goud wordt electrum genoemd. Doordat er een kwart
zilver in zat was het veel witter dan het goud dat we nu kennen. Rond 550 voor
onze jaartelling kon men via een chemisch proces het goud en zilver in electrum
scheiden. Men kon dus veel geler en zuiverder goud maken.
Wit goud:
Nu
heeft goud niet mijn voorkeur als het om edelmetaal gaat. Ik hou niet van de
gele kleur. Witgoud vind ik super mooi, maar dat is eigenlijk geelgoud met palladium
(een zilverwit metaal uit Zuid Amerika). Vaak hebben deze sieraden een gouden
gloed. Dat voorkom je niet, omdat er toch een behoorlijkje hoeveelheid goud in
zit en goud is nu eenmaal geel van kleur. Juweliers/edelsmeden willen witgoud
ook echt wit laten lijken en wat ze dan vaak doen is het sieraad rhodineren.
Daarbij wordt en laagje rhodium (zilverwit edelmetaal) om het goud gelegd via
elektrolyse. Elektrolyse is een chemisch reactie waarbij een metaal aan een
ander metaal gaat hechten. Vergeet het verder snel weer, maar het is van belang
te weten dat witgouden sieraden die heel wit zijn deze kleur te danken hebben
aan het rhodium en dus niet door en door wit/zilver van kleur zijn.
Als
je witgouden sieraden hebt en je draagt ze veel dan kun je na verloop van tijd
zien dat ze geler worden. Dit komt dus doordat dat extra beschermlaag er af gaat.
Als het je erg stoort, dan kun je bij de juwelier je sieraad weer laten rhodineren
en dan heb je weer een prachtig echt wit sieraad terug.
Karaat?
Met
karaat wordt aangeduid de verhouding goud en legering, die samen 24 delen
vormen. Het woord karaat wordt ook gebruikt om het gewicht van een steen te
duiden. Maar dat is voor een later moment.
Dus
karaat wordt gebruikt om het goud gehalte aan te duiden. Zo bestaat 24 karaats
goud uit puur goud. 18 karaats goud bestaat uit 18 delen goud en 6 delen
legering. De legering bestaat uit zilver, palladium, koper en soms zink. Hoe
lager het karaatgehalte hoe meer kleuren goud gemaakt kunnen worden. Witgoud
bestaat uit goud en palladium. Geel goud is een mengsel van goud, zilver en
koper. Puur goud bestaat ook, maar is te zacht om sieraden van te maken,
vandaar dat er altijd een verhardend metaal wordt toegevoegd. Wat je
tegenwoordig ook veel ziet is rosé goud. Hier is meer koper aan toegevoegd dan
aan geel goud.
Echt goud?
Maar
hoe weet je nu dat je te maken hebt met een echt gouden sieraad? Dat kun je
zien aan het keurteken. Aan de hand van een keurteken kun je achterhalen wie de
maker is geweest, van welk metaal het sieraad of voorwerp is gemaakt en welk
karaat. In Nederland is het voor iedereen die voorwerpen maakt van edelmetaal
(goud, zilver, en platina) en verkoopt verplicht om keurtekens in het voorwerp
te zetten of te laten zetten. Dit is een waarborg voor de koper. Die weet dan
dat het om een voorwerp van bijvoorbeeld echt 18 karaats goud gaat. Ieder land
heeft zijn eigen keurtekens. Het is dus van belang als je iets gaat kopen te
weten welke keurtekens er in staan en wat die betekenen. Nu hoef je echt niet
een raketgeleerde te worden op het gebied van keurtekens als je een leuk
sieraad ziet, maar het is wellicht wel handig te weten welk keurteken voor welk
karaat goud staan.
Hieronder
een klein overzicht. Overigens bestaan er niet alleen keurtekens voor het
karaat, maar ook voor de importeur (importeursteken) en de maker (meesterteken)
Goud
|
Karaat
|
916
|
22
|
833
|
20
|
750
|
18
|
585
|
14
|
In
Nederland wordt ieder gouden voorwerp gekeurd. Als het goud niet aan het
wettelijk gehalte voldoet, dat is goud dat uit minder dan 14 karaat bestaat,
mag het niet als goud verkocht worden. Dan wordt het aangeduid met de letters
BWG; Beneden Wettelijk Gehalte. Het voorwerp kan dan wel goud bevatten maar het
bevat dan een te kleine hoeveelheid om in Nederland als goud aangemerkt te
worden. In andere landen zijn ze wat minder terughoudend om voorwerpen van “echt“
goud te verkopen. Het kan dus zijn dat je een gouden ring in Azië koopt, dat
daar aan het wettelijke gehalte voldoet en dat het hier in Nederland niet aan
de wettelijke goudgrens voldoet. Als je echt voor het goud gaat, is dat natuurlijk
vervelend, maar laten we eerlijk zijn het gaat toch om het sieraad en het
ontwerp dat je mooi vindt?
 |
| Nederlandse keurtekens voor goud |
Geen opmerkingen:
Een reactie posten